پاسخ به شبهات قرآنی

شبهه ستون های آسمان

خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا...؛ آسمان ها را بی هیچ ستونى که آن را ببینید خلق کرد... [لقمان/10]

از دیر زمان برای انسان ها این سوال مطرح بود که با این که هر سقفی برای ایستایی خود بر سطح نیاز به ستون دارد، چگونه این آسمان با این همه ستاره ها و سیارات بر پا ایستاده و هیچ تکیه گاهی ندارد؟

در مکتب های مختلف برای این سوال جواب هایی مطرح شده و در پی رفع این سوال کنجکاوانه بودند، پس طبیعی است که جواب ها در این باره متفاوت باشد.

برای هر انسان موحدی که خدا را قبول داشته باشد شکی نیست که این آسمان و زمین را خدا آفریده است پس از تفکر در آسمان و زمین شگفتی های فراوانی در آن دیده و سوالاتی داشته اند و اما برای همه موحدین این مسلم است که خدا خالق این نظام است.

خدا نیز کارهای خود را با اسباب و علل انجام می دهد حال برای برافراشتن این نظام آسمان و زمین، قوانینی به کار برده و هر گوشه از آن را طبق تدبیر حکیمانه خود مرتبط با دیگر اجزا قرار داده است.

شکی نیست که این عالم که خلقش به دست اوست و تدبیرش به ید توانای اوست و چرخش این نظام الهی طبق طراحی حکیمانه اوست، زوالش نیز به ید اراده اوست "اگر نازی کند در هم فرو ریزند قالب ها"

به قول فلاسفه علت محدثه، علت مبقیه نیز هم هست یعنی علت باید در تمام طول هستی علت به او التفات داشته باشد و آن را تدبیر نماید.

در آیه به این توحید ربوبی توجه می دهد و می فرماید : إِنَّ اللَّهَ یُمْسِکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ أَن تَزُولَا وَلَئِن زَالَتَا إِنْ أَمْسَکَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِّن بَعْدِهِ إِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا

همانا خدا آسمان ها و زمین را نگاه مى ‏دارد تا نیفتند، و اگر بیفتند بعد از او هیچ کس آنها را نگاه نمى ‏دارد اوست بردبار آمرزنده.

با وجود این همه عظمت و نشانه هایی که در جهان هستی وجود دارد و با مرور زمان، تعدادی از آن ها برای ما روشن می شود، باز عده ای در بعضی از آیات الهی که از عظمت خلقت سخن به میان آورده، شک و شبهه ایجاد می کنند، تا راه شیطان که اغواگری و گمراهی است را دنبال کنند؛ اما غافل از این که هر جزئی از خلقت بدون هدف و حکمت آفریده نشده است.

خداوند متعال در قرآن کریم این گونه می فرمایند:

خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا...؛ آسمان ها را بی هیچ ستونى که آن را ببینید خلق کرد... [لقمان/10]

آیت الله مکارم شیرازی در مورد این آیه می نویسد: خداوند متعال در این آیه آسمان ها را بدون ستون معرفی نمی کند؛ بلکه می فرماید ستون هایی که شما آن ها را نمی بینید و این تعبیر لطیفی که خداوند متعال استفاده کرده ، به قانون جاذبه و دافعه برمی گردد که همچون ستونی بسیار قوی و نیرومند است که کرات آسمانی را در جای خود نگه داشته است، اما با چشم دیده نمی شود. [1]

در تأیید این مطلب، حدیثی است از حسین بن خالد که می گوید از امام رضا (علیه السلام) پرسیدم اینکه خداوند متعال می فرماید: وَالسَّمَاء ذَاتِ الْحُبُکِ؛ سوگند به آسمان داراى زینت و حسن منظر و آفرینش معتدل و راه‏ هاى گوناگون عروج و نزول فرشتگان [2] یعنی چه؟ امام (علیه السلام) فرمودند: این آسمان راه هایی به سوی زمین دارد؛ او می گوید عرض کردم: چگونه می تواند راه ارتباطی با زمین داشته باشد، در حالی که خداوند می فرماید: آسمان ها، بی ستون است؟

امام (علیه السلام) فرمودند: عجیب است مگر قرآن نمی فرماید: بدون ستونی که قابل مشاهده باشد؟ من عرض کردم: آری. فرمود: پس ستون هایی هست، لکن شما نمی بینید. [3]

نویسندگان دیگری همچون محمد حسن هیتو [4] و آیت الله معرفت [5] هم به این نیروی جاذبه استناد کرده و نوشته اند: این ستون ها می تواند نیروی جاذبه و دافعه باشد که وجود دارد اما قابل مشاهده نیست.

بنابراین این تفسیر می تواند یکی از مصادیق کلمه عَمَدٍ (ستون ها) باشد؛ همچنین با پیشرفت علم و آگاهی بیشتر بشر، احتمال نظریات دیگری هم می توان داد، زیرا هرچه علم پیشرفت کند، معلومات انسان زیادتر می شود و در نتیجه کشفیات آن هم بیشتر می شود.