«عثمان‌طه»

ماجرای رواج قرآن «عثمان‌طه»/ آیا نوآوری در کار بود؟؟

 قرآن با خط «عثمان‌طه» نام‌آشناترین قرآن در جهان اسلام است که به عنوان نوآوری و خطی آسان برای یادگیری خواندن قرآن شناخته می‌شود؛ اما توضیحات یک استاد ایرانی حقایق دیگری را درباره رواج آن آشکار می‌کند.

به گزارش روابط عمومی سازمان دارالقرآن، سال‌هاست با وجود خوشنویسان متبحر ایرانی که به خوبی قرآن کریم را نگارش کرده و می‌کنند این سوال مطرح است که چرا به قرآن «عثمان طه» خوشنویس معروف سوری بیشتر اهمیت داده می‌شود.
البته تاکنون پاسخ‌های مختلفی از جمله رایگان بودن دسترسی ناشران به آن برای چاپ قرآن، به این سؤال داده شده است و در چنین شرایطی بدیهی است که ناشران با روی آوردن به خطی که نیاز نیست هزینه‌ای بابت استفاده از آن بپردازند؛ ناخواسته به رواج این نوع از کتابت قرآن کریم در کشوری که خود غنی از خوشنویسان متبحر است دامن می‌زنند.
اما در این میان یکی دیگر از مسائل مطرح درباره این قرآن، ویژگی‌هایی است انحصاری که گفته می‌شود در خط عثمان‌طه استفاده شده است؛ هرچند که با وجود تمام این ویژگی‌ها خواندن این قرآن به علت استفاده از الف کوتاه به جای الف بلد در آن برای فارسی زبانان چندان آسان هم نیست.
اما به مدد اهتمام حکومت عربستان سعودی در رواج این نوع نگارش از قرآن، رایگان بودن دسترسی به آن و تبلیغاتی که درباره سادگی این خط می‌شود؛ قرآن کتابت شده توسط عثمان طه تبدیل به قرآنی مشهور در جهان اسلام شده است.
  در سال‌های اخیر، ایرانیان در کتابت قرآن کریم از سایر خوشنویسان جهان اسلام پیشی‌ گرفته‌اند و اکنون پایگاه هنر خوشنویسی نه در عثمانی بلکه در ایران است و در سال‌های آینده در تلاوت و تجوید هم در رتبه نخست جهان اسلام خواهند ایستاد.
چندی پیش هیأتی از اساتید بین‌المللی قرآن کریم با حضور در معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم سازمان دارالقرآن بازدیدی از نحوه نظارت بر چاپ قرآن کریم در جمهوری اسلامی ایران داشتند.
یکی از سوالاتی که در این بازدید از سوی استادی لبنانی از آقای «احمد حاجی شریف» معاون نظارت بر چاپ و نشر سازمان دارالقرآن‌الکریم پرسیده شد این بود که آیا جمهوری اسلامی ایران قرآن «عثمان طه» را که مشهورترین قرآن جهان اسلام است به عنوان الگو برای چاپ قرآن کریم قرار داده است یا خیر؟
پاسخ حاجی شریف به این استاد لبنانی بسیار شنیدنی است و بسیاری از نکاتی که تاکنون درباره این قرآن مشهور نشنیده‌ایم را برایمان روشن می‌کند و در ادامه این گزارش از نظر شما خواهد گذشت.
بررسی تاریخی روش کتابت قرآن کریم از صدر اسلام تاکنون
حاجی شریف در پاسخ این استاد لبنانی با اشاره به اینکه قرآن تا قرن سوم هجری با خط کوفی نوشته می‌شد، گفت: پس از قرن سوم این روند متحول و قرآن‌ها به خطوط نسخ، نسخ ریحان و نسخ محقق و اغلب به شیوه رسم‌الاملاء (استفاده از الف بلند در کلمه‌ای مانند عالمین) ‌و در کنارش به شیوه رسم‌المصحف (نوشتن همین کلمه به صورت علمین) نوشته ‌می‌شد؛ تا اینکه در سال 1337 هجری قمری، گروهی 9 نفره در مصر تشکیل شد تا در رابطه با شیوه‌ای واحد در نگارش قرآن کریم با هم به توافق برسند.
حاجی‌شریف با اشاره به اینکه تا قبل از توافق صورت گرفته در این گروه 9 نفره، قرآن کریم به هردو شیوه مذکور نوشته می‌شد، گفت: اکثر قرآن‌های نگارش شده بین قرن سوم تا سال 1337 هجری قمری به شیوه رسم‌الاملاء نگارش ‌شده است.
اولین قرآن چاپ شده در پی توافق 9 استاد مصری
معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم سازمان دارالقرآن در ادامه پاسخ خود به این استاد لبنانی افزود: اولین قرآنی که بعد از توافق در این گروه 9 نفره چاپ شد در چاپخانه‌ای به نام «امیری» حروف‌چینی و بعدها هم این قرآن به نام « قرآن امیری» مصر معروف و شناخته شد.
وی از شیخ «خلف‌الحسینی» رئیس قاریان آن زمان کشور مصر به عنوان اولین خوشنویس قرآن به سبک توافقی آن گروه 9 نفره نام برد و گفت: مصحفی که وی نگارش کرد تمام خصوصیات قرآن «عثمان طه» را دارد یعنی از نظر کتابت، علامتگذاری، تعداد سطرهای موجود در یک صفحه، ختم صفحه به آیه و رعایت قواعد علم قرائت، پیش از اینکه عثمان‌طه بخواهد نوآوری در این زمینه به خرج دهد، خلف‌الحسینی این کارها را انجام داده بود.
حاجی‌شریف در این باره افزود: وی در زمان ملک فؤاد اول در مصر این قرآن را نوشته است و در سال 1337 یعنی 97 سال پیش، قرآن او به چاپ رسید در صورتی که عثمان‌طه در سال 1405 هجری قرآنش را نگاشت و پس از چاپ توسط دولت سعودی در تیراژهای بالا، به سراسر جهان اسلام ارسال شد.

حاجی شریف با اشاره به اینکه «علی‌طه» برادر شیعه «عثمان طه» نیز قرآنی نوشته که برخلاف شیوه برادرش در آن از الف‌های بلند استفاده شده و قواعد علم قرائت نیز مانند شیوه عثمان‌طه در آن لحاظ نشده است، گفت: اکنون در ایران قرآن‌ها با استفاده از هر دو شیوه چاپ می‌شود؛ یعنی هم قرآن‌هایی داریم که به شیوه رسم‌الاملاء به چاپ می‌رسد و هم قرآن‌هایی داریم که شیوه نگارش آنها رسم‌المصحف و استفاده از الف کوتاه است.

منبع:سازمان دارالقرآن کریم